Witamina A to niezwykle wartościowa substancja odżywcza, jak pokazują najnowsze badania, ma bardzo istotny wpływ na organizm człowieka. Odgrywa ważną rolę w zapobieganiu oraz leczeniu dziesiątek dolegliwości i chorób, w tym trądziku, katarakty, choroby zwyrodnieniowej stawów, łuszczycy, wrzodów, żylaków, itp. Poznaj jej właściwości i dowiedz się jakie są skutki jej niedoboru.
Właściwości witaminy A
– pomaga zachować dobry wzrok,
– prawidłowy rozwój kości,
– sprzyja namnażaniu się i rozrostowi komórek,
– wpływa także na układ odpornościowy, zachowując go w dobrej kondycji,
– chroni ścianki płuc oraz jelit,
– bierze udział w tworzeniu białych krwinek (komórki krwi człowieka zawierające jądro, zwane też leukocytami, odpowiadające przede wszystkim za obronę organizmu przed ingerencją ciał obcych).
Zapobieganie niedoborom tej witaminy ma zatem kluczowe znaczenie dla zdrowia.
Istnieją 2 postaci witaminy A: retinol pochodzenia zwierzęcego (mięso, ryby, jaja, produkty mleczne, itp.) i karotenoidy, które pochodzą z owoców i warzyw. Karotenoidy są przetwarzane przez organizm na retinol. W przyrodzie występuje ponad 560 różnych karotenoidów, nasz organizm jest jednak w stanie przyswoić tylko mniej niż 10% z nich. Jednym z najważniejszych związków z tej grupy jest beta-karoten, niezwykle ważny składnik odżywczy zapobiegający niektórym chorobom, takim jak na przykład nowotwór.
Niedobór witaminy A – objawy
Większość osób dorosłych posiada naturalne rezerwy witaminy A w wątrobie (jako składnik odżywczy rozpuszczalny w tłuszczach, jest przechowywana w miejscach, w których gromadzony jest tłuszcz). Objawy, które mogące świadczyć o niedoborze witaminy A to:
- znaczne pogrubienie warstwy rogowej naskórka (hiperkeratoza),
- zwiększona wrażliwość na zakażenia wirusowe,
- pogorszenie wzroku, fotofobia, kurza ślepota, hemeralopia, ślepota zmierzchowa,
- wypadanie włosów,
- utrata apetytu,
- zaburzenia pracy układu kostnego,
- zahamowanie wzrostu.
Chociaż niedobór witaminy A jest zjawiskiem rzadkim, kilka grup osób jest jednak szczególnie narażonych na niedobór tego niezwykle ważnego składnika pokarmowego.
Wegetarianie i weganie. Witamina A w postaci czystego retinolu, pochodzenia zwierzęcego, jest znacznie łatwiej przyswajana przez organizm niż karotenoidy pochodzenia roślinnego. Zatem wegetarianie mogą mieć trudności w zapewnieniu sobie codziennych, niezbędnych ilości witaminy A. Ryzyko niedoboru tej witaminy wśród wegan jest jeszcze większe.
Pijący alkohol. Spożywanie nadmiernych ilości alkoholu redukuje rezerwy witaminy A w wątrobie, zmniejsza więc całkowitą ilość tej witaminy w organizmie.
Osoby cierpiące na choroby układu pokarmowego. Osoby cierpiące na celiakię (choroba trzewna), chorobę Crohna lub syndrom podrażnienia jelita grubego, są narażone na częste występowanie biegunki (jeden z głównych sposobów wydalania witaminy A) i na znacznie słabsze przyswajanie witaminy A.
Osoby cierpiące na choroby trzustki. Trzustka jest magazynem enzymów pozwalających na wchłanianie tłuszczu. Bez tych enzymów organizm ludzki nie mógłby sobie poradzić tak łatwo z wchłanianiem składników odżywczych rozpuszczalnych w tłuszczach, a więc witaminy A.
Dzieci. Niektóre dzieci mieszkające w krajach zachodnich, z nieznanych powodów, które cały czas są badane, mają trudności w tworzeniu zapasów witaminy A. Dzieci te są narażone na niedobór tej witaminy. Dotyczy to przede wszystkim bardzo małych dzieci, dzieci w wieku przedszkolnym, dzieci żyjących na granicy ubóstwa, dzieci nieszczepionych, dzieci dopiero co przybyłych z krajów rozwijających się, dzieci cierpiących na choroby trzustki, wątroby czy jelit.
Specjaliści w dziedzinie zdrowia zalecają spożywanie następujących dawek witaminy A:
- dzieci (poniżej 3 lat): 300 mikrogramów (µg) dziennie,
- dzieci (od 4 do 8 lat): 400 µg dziennie,
- dzieci (od 9 do 13 lat): 600 µg dziennie,
- młodzież i dorośli (powyżej 14 roku życia): 900 µg dziennie,
- kobiety ciężarne (poniżej 18 roku życia): 750 µg dziennie,
- kobiety ciężarne (powyżej 18 roku życia): 770 µg dziennie,
- kobiety karmiące (poniżej 18 roku życia): 1 200 µg dziennie,
- kobiety karmiące (powyżej 18 roku życia): 1 300 µg dziennie.
Lekarze określili także maksymalny, dopuszczalny poziom dziennych dawek witaminy A w postaci suplementów diety dla osób zdrowych:
- dzieci (poniżej 3 lat): 600 mikrogramów (µg) dziennie,
- dzieci (od 4 do 8 lat): 900 µg dziennie,
- dzieci (od 9 do 13 lat): 1 700 µg dziennie,
- młodzież (od 14 do 18 lat): 2 800 µg dziennie,
- dorośli (od 19 lat): 3 000 µg dziennie,
- kobiety ciężarne lub karmiące (poniżej 18 roku życia): 2 800 µg dziennie,
- kobiety ciężarne lub karmiące (powyżej 18 roku życia): 3 000 µg dziennie.
Hiperwitaminoza A
Hiperwitaminoza A (nadmiar witaminy A) jest wynikiem nagromadzenia przesadnych ilości tej witaminy w organizmie. Może ona wywołać następujące skutki:
- wady wrodzone,
- zaburzenia pracy wątroby,
- zmniejszenie gęstości kości (mogące doprowadzić do osteoporozy),
- wypadanie włosów,
- nierównomierny wzrost kości,
- wysuszenie lub łuszczenie się skóry,
- zaburzenia odśrodkowego układu nerwowego.
Źródła witaminy A
Jak dostarczyć odpowiednią dawkę witaminy A w codziennej diecie? Jeśli nie jesteś wegetarianinem, najprostszym sposobem na uzyskanie zalecanej, dziennej dawki witaminy A w codziennym pożywieniu, to jedzenie mięsa. Jeżeli w Twoim przypadku to niemożliwe, oto kilka rad jak spożywać więcej witaminy A:
1) Unikaj alkoholu gdyż redukuje on Twoje naturalne rezerwy witaminy A. Ograniczenie spożycia alkoholu zwiększy obecność tego wartościowego składnika pokarmowego w Twoim organizmie.
2) Jedz więcej produktów o wysokiej zawartości tłuszczu. Witamina A potrzebuje tłuszczu, by mogła zostać przyswojona i wykorzystana przez organizm. Dlatego też postaraj się nie ograniczać zbyt drastycznie spożycia tłuszczu i nie buduj swojej diety wyłącznie w oparciu o produkty odtłuszczone lub z niewielką zawartością tłuszczu. lepiej postaw na tłuszcze nienasycone.
3) Jedz codziennie owoce i warzywa. Niezależnie od tego czy jesteś wegetarianinem czy nie, wzbogacenie codziennej diety o warzywa zielone, czerwone lub żółte oraz owoce koloru pomarańczowego i czerwonego, powinno zapewnić Ci zalecane codzienne dawki beta-karotenu i pozostałych karotenoidów.
4) Możesz wzbogacić swoją codzienną dietę o odpowiednie preparaty witaminowe. Suplementy uzupełnią Twoją codzienną dietę o odpowiednie ilości witaminy A.
